“…Sau khi về đến nhà Long quyết định làm ngay một việc quan trọng như đã hứa với những bạn tù đã đưa cho mình mẩu giấy chàng giấu trong bóp…”

“…Long chỉ thấy thương hại cho cả một thế hệ, mới chừng đó tuổi đã học cách lừa đảo người khác, xem  như là một điều tự nhiên để sống còn trong cái xã hội đảo điên này. Đã có thói quen lừa đảo, còn nhỏ lừa  đảo chuyện nhỏ, lớn lên sẽ lừa đảo chuyện gì lớn hơn?..” 

« Bao cấp », hai chữ nghe lạ tai đối với những ai không sống ở nước Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa  Việt Nam trong thời gian hơn chục năm sau 1975 (1). Bao cấp có nghĩa là cái gì Đảng cũng lãnh đạo, cái gì  nhà nước cũng quản lý, cái gì nhân dân cũng làm chủ. Hai vế đầu, « đảng lãnh đạo » và « nhà nước quản lý » là thật, còn vế thứ ba « nhân dân làm chủ » là ảo, vì « làm chủ » ở đây phải hiểu là « làm chủ tập thể », nghĩa là mọi người đều làm chủ, nhưng từng cá nhân thì không ai làm chủ gì cả. Không ai có quyền có nhà máy riêng, có hãng xưởng riêng, có tiệm buôn riêng, có ruộng đất riêng. Tất cả đều là « công  nhân » hoặc « nhân viên » cho nhà nước, gọi chung là « công nhân viên ». 

Long và Mai đều là công nhân viên. Sở dĩ hai vợ chồng tuy là gốc « ngụy quân ngụy quyền » mà vẫn được tiếp tục làm việc trong chế độ mới, là vì chế độ này còn rất thiếu chuyên viên. Cả hai vợ chồng đều  là « công nhân viên trong biên chế » của nhà nước, Mai là « biên tập viên » của Đài Truyền Hình, Long là  « cán bộ giảng dạy » ở Đại Học Dược Khoa. 

Nhắc lại một chút lý thuyết cộng sản: trong một xã hội xã hội chủ nghĩa, mọi người sẽ « làm theo khả năng, hưởng theo kết quả », trong khi chờ đợi tiến lên xã hội cộng sản, lúc đó sẽ được « làm theo khả năng, hưởng theo nhu cầu » (cần gì có nấy !). Nhưng thời kỳ sau 1975 mới chỉ là « thời kỳ quá độ » để  tiến lên xã hội xã hội chủ nghĩa, nên « hưởng theo kết quả » cũng mới chỉ là một khẩu hiệu. Hơn nữa, trong thời kỳ quá độ này, chỉ một phần người dân là công nhân viên, rất nhiều người còn phải sống bên lề xã hội. Đó là những điều căn bản Long và Mai được học tập về nếp sống mới. 

Điểm quan trọng nhất khi làm công nhân viên là được ở lại thành phố, không bị đuổi đi vùng kinh tế mới. Chính thức là « thuyết phục » chứ không « đuổi », nhưng người dân vẫn nói là « đuổi », nghe nôm na hơn và cũng chính xác hơn. 

Thời gian chiến tranh, rất đông dân chúng phải bỏ làng mạc về sống ở thành thị, thường là tạm bợ trong những khu thiếu thốn mọi tiện nghi. Nay hòa bình rồi cần tạo điều kiện cho họ trở về quê cũ hoặc những vùng kinh tế mới. Khái niệm « vùng kinh tế mới » không có gì là mới mẻ. Năm 1954 khi có đợt gần một triệu người di cư từ Bắc vào Nam, chính phủ miền Nam lúc đó đã định cư phần lớn những người  này trong những khu kinh tế mới. Thời đó thành công vì sự cần cù của đồng bào di cư, vì tổ chức quy củ của chính phủ, vì có viện trợ dồi dào của Mỹ. Và những vùng trước kia hoang dã đã trở nên trù phú. 

Năm 1976 cũng phát động chiến dịch đi vùng kinh tế mới, không chỉ nhắm vào người dân tị nạn chiến  tranh sống tạm bợ, mà là cơ hội để đuổi ra khỏi thành phố những thành phần bị xem là ăn bám xã hội như thương gia, cựu quân nhân, công chức nay thất nghiệp, trong đó có gia đình những người bị đi học tập cải tạo (2). Tổ chức hấp tấp, làm cho có, cốt để báo cáo đã « vượt chỉ tiêu », cuối cùng nhiều nơi không thể sống  được, và rất nhiều người bị đưa lên những vùng này chẳng bao lâu lại đành trốn về thành phố sống vất vưởng, có khi trên vỉa hè ngay trước nhà cũ của mình nay đã bị tịch thu. 

So với những thảm cảnh đó, phải nói là Long và Mai quá may mắn! 

Long được hưởng 60 đồng lương hàng tháng. Mai đã tốt nghiệp đại học và theo chức vụ và công việc  của nàng (thực hiện những phim tài liệu cho truyền hình) đáng lẽ cũng được 60 đồng, nhưng thực tế chỉ được 20 đồng. Họ giải thích là trước kia Mai là xướng ngôn viên, đáng lẽ bị đuổi việc, nay được « lưu  dụng (3) » là tốt lắm rồi ! 

Thời buổi đó, quả thật được nằm trong « biên chế nhà nước » – đại khái tương đương với công chức  chính ngạch thời trước – là một lợi điểm lớn, xem như « ưu đãi » vì cuộc sống sẽ dễ thở hơn. Có lương  hàng tháng cũng quan trọng nhưng không phải là quan trọng nhất, đồng lương của cả hai vợ chồng gộp lại  chỉ đủ ăn một tuần, giỏi lắm 10 ngày là cùng, còn lại phải xoay xở. Quan trọng hơn nhiều là không phải  chịu sự « quản lý của địa phương », mà được hưởng sự « quản lý của cơ quan ». Trong chế độ mới này, ai  cũng phải « được quản lý ». Một cán bộ lãnh đạo cao cấp đã từng tuyên bố một câu xanh rờn « mọi công  dân đều cần được quản lý, quản lý tại nơi cư trú, quản lý tại nơi làm việc, và quản lý trên đường từ nơi cư  trú đến nơi làm việc ». 

Một thí dụ điển hình so sánh hai cách quản lý do cơ quan hay do địa phương: có lần Mai và Long cần lên Đà Lạt thăm ông cụ của Mai vẫn sống một mình giữ căn nhà trên đó, giấy phép đi đường được cơ quan cấp. Dĩ nhiên cũng phải làm đơn xin phòng tổ chức của cơ quan, kèm theo giấy giới thiệu của xếp (chủ nhiệm bộ môn), nhưng dầu sao trong cùng cơ quan cũng quen biết nhau cả, chạy qua chạy lại từ phòng này qua phòng kia cũng không xa lắm. Nếu là « địa phương quản lý » thì phải lên công an phường  làm thủ tục, chầu chực nộp đơn, rồi về chờ mấy ngày cho « trên » xét đơn, rồi công an khu vực đến nhà  thăm hỏi tại sao cần đi Đà Lạt, đi thăm ông cụ có chuyện gì quan trọng không, v.v. và v.v. Đó là thủ tục  bình thường, chưa kể đến đôi khi phải qua thủ tục « đầu tiên » nếu muốn cho mọi chuyện được giải quyết  nhanh chóng (“đầu tiên” nói lái là “tiền đâu?”, ám chỉ chuyện hối lộ). 

Rõ ràng là được « cơ quan quản lý » là một lợi điểm về phương diện giấy tờ thủ tục, nhưng còn đồng lương thì không thể đủ sống được. Tại sao một nhà nước mang danh « xã hội chủ nghĩa » lại trả lương quá ít như thế? Tại vì cái gì cũng chỉ có trên lý thuyết. Theo lý thuyết thì phương tiện sản xuất nằm trong  tay « nhân dân làm chủ » nhưng do « nhà nước quản lý » và được « đảng lãnh đạo ». Đảng lãnh đạo đề ra kế hoạch 5 năm phải sản xuất ra bao nhiêu gạo, bao nhiêu xe đạp, bao nhiêu giầy dép, v.v. Các sản phẩm đó được bán ra cho nhân dân với giá do nhà nước quy định. Những cán bộ công nhân viên như Long và Mai với số lương 60 đồng một người trên lý thuyết sẽ đủ sống một tháng nếu được mua tất cả những thứ  cần dùng theo giá của nhà nước bán ra. Nhưng thực tế khác xa với lý thuyết. Hàng

"…L. nằm điều trị trong bệnh viện Vì Dân 5 ngày, rồi tắt thở mà không một lần ra khỏi hôn mê. Năm đó L. 23 tuổi. Mẹ Long về chôn con, khóc hết nước mắt… "

“…Tim Long đập mạnh, chàng không ngờ có chuyện được đi Pháp dễ dàng như vậy, chàng có làm thủ tục gì về phía chính phủ Pháp đâu! Trong đầu Long nhảy múa lung tung những hình ảnh của một cuộc sống mới trong một nước mà chàng sẽ không phải xin phép để đến sống ở một nơi nào đó…”

“…Con người sống dù khổ cực đến đâu cũng phải được nuôi một hy vọng nào đó vào tương lai, hy vọng đời mình sau này sẽ khá hơn, và nhất là hy vọng đời con cháu mình sẽ khá hơn. Nếu không có một tia hy vọng nào thì cuộc sống chẳng còn ý nghĩa gì nữa…”

‘…Thêm một bằng chứng Mỹ quyết liệt trong mặt trận chống Trung Quốc: Mỹ ra tay ngăn chặn và phá vỡ Huawei - Công ty tình báo ngụy trang thực hiện kế hoạch “ Made in China 2025” để vượt Mỹ và thay thế Mỹ trong vai trò lãnh đạo thế giới…’

“…Đó chính là lý do, động lực khiến cho tôi nung nấu ý định phải làm kỳ được cuốn sách này; để cho những sự thật lịch sử bi thương không bị vùi lấp, cố tình bị lãng quên…”

 “…Vậy nên, ai đọc chính trị bình dân xong, xin trích dẫn những ý nhỏ hợp với thời sự để tẩy rửa bớt cái dốt chính trị trong xã hội. Và chỉ có thế mới thay được độc tài CS bằng dân chủ thực sự…”

“…chế độ cộng sản được thiết lập ở Nga không phải là do kết quả của một cuộc khởi nghĩa của quần chúng: nó được áp đặt từ trên xuống bởi một nhúm người nấp sau các khẩu hiệu dân chủ…”

“…Trong cuộc chiến tranh này, nước Nga Xô Viết phải giữ vai trò trung lập và chỉ tham gia khi hai bên đã cùng kiệt sức. Từ năm 1921, Moskva bí mật hợp tác quân sự với Đức chính là nhằm mục đích như thế…”

“…Người ta có thể nghĩ rằng các doanh nhân phương Tây sẽ là những người chống cộng quyết liệt nhất, nhưng trên thực tế, đa phần giữ thái độ trung lập hoặc có cảm tình với chính phủ Liên Xô…”

“…Chủ nghĩa cộng sản đã sản sinh ra rất nhiều phong trào khủng bố, những phong trào này gần như, thậm chí chẳng có quan hệ gì với chủ nghĩa Marx hay chủ nghĩa xã hội; chúng chỉ tự khoác lên mình các danh xưng như thế hòng che đậy những hoạt động tội phạm…”

“…Việc bãi bỏ quyền tự do và quyền công dân nhân danh công bằng, bao giờ cũng kéo theo sự xuất hiện một lãnh tụ tối cao, gọi là đại nguyên soái hay leader maximo…”

“…Chủ nghĩa này đã thất bại hoàn toàn, ngay cả những người cộng sản thời hậu Xô Viết ở Nga cũng như ở nhiều nước khác, trong các chiến dịch tranh cử, đã phải thay nó bằng cương lĩnh dân chủ xã hội pha trộn thêm với màu sắc dân tộc chủ nghĩa…”

"...Tại sao các tổ chức đấu tranh VN không phát triển đủ mạnh để đối đầu với cộng sản? Câu trả lời sẽ là thiếu đoàn kết, thiếu tài chánh, thiếu thiện chí, thiếu nhân lực... Nhưng ít ai lại cho rằng vì chúng ta thiếu hiểu biết. Nhất là hiểu biết về nghệ thuật lãnh đạo để kết nối hàn gắn mọi người đấu tranh với nhau..."

"...Tại sao các tổ chức đấu tranh VN không phát triển đủ mạnh để đối đầu với cộng sản?  Nhưng ít ai lại cho rằng vì chúng ta thiếu hiểu biết. Nhất là hiểu biết về nghệ thuật lãnh đạo để kết nối hàn gắn mọi người đấu tranh với nhau..."

“…Đời dạy học, tôi đã tập hợp được cả hàng trăm câu chuyện, hàng trăm tình huống sư phạm, những thất bại và cả những thành công, những kinh nghiệm ứng xử. Nó là tâm huyết, là kỉ niệm vừa để gương báu răn mình…”

“…Những người anh hùng trên một đất nước anh hùng, dù thắng hay bại vẫn được coi trọng, “luận anh hùng không dựa theo thành bại”. Người Nhật người Đức, sau khi bại trận vẫn được người Mỹ kính trọng. Còn Việt nam mình thế nào? …”

”...Tôi mất gần cả năm nay mà vẫn chưa đọc hết những gì hắn đã viết, và tôi sẽ tiếp tục đọc để hiểu hắn hơn, để càng thêm cảm phục hắn. Một thiên tài đã sinh nhầm nơi chốn. Lũ chúng ta đầu thai nhầm thế kỷ...”

“…Từ ngày có con Đường Sách, không chỉ các tác giả trong nước có sách xuất bản đều mong muốn có dịp ra mắt sách tại nơi đây. Cả học giả nước ngoài cũng chọn Đường Sách là nơi giới thiệu sách của mình…”